Dyl Sowizdrzał

Pomnik Dyla Sowizdrzała w Mölln

Dyl Sowizdrzał (Sowiźrzał) – postać złośliwego błazna-psotnika i figlarza, będącego uosobieniem mądrości ludowej oraz plebejskiego – często rubasznego – humoru, wywodząca się z folkloru północnych Niemiec.

O Dylu Sowizdrzale

• Ciekawa jest etymologia imienia bohatera. Sowizdrzał czy Sowiźrzał lub Sownociardłko to przekład niemieckiego Eulenspiegel – sowie zwierciadło, co już w XVI wieku było rozumiane jako aluzja do parenetycznego gatunku: speculum (...). Jednakże etymologia ta jest fałszywa (...). W istocie Dyl (...) wywodzi się z anglosaskiego thiad, co znaczy „lud”, eulen w średniowiecznym języku dolnoniemieckim znaczyło „czyścić”, a spiegel miała w gwarach uboczne znaczenie (...): zadek. Tak więc imię bohatera, które można by spolszczyć jako „Chłopek Utrzyjzadek”, było obscenicznym określeniem postawy łotrzykowskiej.
  • Autor: Jerzy Ziomek, Renesans (1999)
  • Zobacz też: etymologia

• Kim jest Sowizdzrzał? To (...) włóczykij, żarłok, szelma, tchórz, kpiarz, łgarz i blagier jurny i sprośny, jeden z owych bohaterów, których od niepamiętnych czasów tworzy lud, ucieleśniając w ich osobie zarówno swoją wesołość i zwierzęcość, jak i swoją niezależność ogromną, a dławioną, która może wreszcie ulżyć sobie, jak potwór z gotyckiej rynny siusiający przechodniom na głowy.
  • Autor: Romain Rolland
  • Źródło: Wstęp; w: Karol de Coster, Przygody Dyla Sowizdrzała, tłum. Hanna Szumańska-Grossowa