Wojna chłopska w Niemczech

Wojna chłopska (niem. Bauernkrieg) – największe antyfeudalne powstanie chłopskie w dziejach Niemiec mające miejsce w latach 1524–1526.

Bójcie się Boga, kochani bracia, jak długo będziecie spali? Jak długo będziecie się opierać Jego woli, dlatego, że Bóg was, jak sądzicie, opuścił? Ach, ile razy już wam powtarzałem, co należy czynić. Bóg nie może już dłużej czekać z objawieniem, wy musicie działać (...). Przystąpcie do dzieła i czyńcie wolę Pańską, jest już najwyższy czas. Przestrzeżcie waszych braci, by nie szydzili z bożych znaków, bo w takim razie musieliby wszyscy zginąć. Cały niemiecki, francuski i włoski kraj już powstał, Pan chce tak uczynić, by nikczemnicy poszli precz.
- Autor: Thomas Müntzer
- Opis: fragment odezwy do górników w Mansfeld w 1525.
- Źródło: L. Szczucki, J. Tazbir (oprac.), Reformacja z serii Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, zeszyt 13, Warszawa 1960.

Dotychczasowa praktyka uznawania nas za czyjąś własność jest żałosna, biorąc pod uwagę, że Chrystus wszystkich nas krwią swoją zbawił i odkupił (…). Stąd wynika wedle Pisma Świętego, że jesteśmy wolnymi.
- Źródło: Dwanaście artykułów chłopstwa szwabskiego (marzec 1525)
- Zobacz też: własność, wolność

Nikomu innemu nie zawdzięczamy tego katastrofalnego buntu, jak tylko książętom i panom, a w szczególności wam, ślepym biskupom i szalonym księżom oraz mnichom, których serca są nawet po dziś dzień zatwardziałe. Nie przestajecie grzmieć przeciwko świętej Ewangelii; choć wiecie, że jest ona prawdziwa i że nie możecie jej zaprzeczyć. Oprócz tego, podobnie do władców świeckich, nie robicie nic innego, jak tylko oszukujecie i okradacie lud, by wieść życie w luksusie i zbytku. Biedni zwykli ludzie nie mogą już tego znieść. Miecz już jest u waszych gardeł, ale myślicie, że siedzicie tak mocno w siodle, że nikt nie może pozbawić was konia. To fałszywe bezpieczeństwo i ta uparta przewrotność połamie wam karki, jak się o tym przekonacie.
- Autor: Marcin Luter, Wezwanie do pokoju (kwiecień 1525)

Ponieważ podnoszą bunt, występnie rabują klasztory i zamki, które do nich nie należą, przez co samo już, jak rozbójnicy na drogach i mordercy, zasłużyli w dwójnasób na śmierć ciała i duszy; a ponieważ spod boskiego i cesarskiego prawa wyjęty jest buntownik, któremu można tego dowieść, przeto dobrze i słusznie czyni każdy, który pierwszy by chciał i mógł go udusić. (…) Książę i pan tu pamiętać musi, że spełnia urząd boży i bożego gniewu jest pachołkiem, któremu powierzono miecz przeciw owym szubrawcom (…) Dlatego też należy czuwać. Tu pobłażliwość albo miłosierdzie nie wchodzi w rachubę; teraz jest czas miecza i gniewu, a nie czas łaski. (…) I teraz błagam, niech ucieka, kto może, od chłopa, jak od samego szatana.
- Autor: Marcin Luter, Przeciwko morderczym i zbójeckim bandom chłopskim (maj 1525)

Rzeź w Weinsbergu, w Wielkanoc 16 kwietnia 1525 r. (…) wywołała szok w Niemczech, zjednoczyła ostatecznie władców ziemskich, a dla Lutra stała się bezpośrednią inspiracją do napisania gwałtownego i emocjonalnego pisma „Przeciw morderczym i zbójeckim bandom chłopskim”. (…) W ciągu następnego miesiąca powstańcy zostali całkowicie rozbici. Do września 1525 r. działania wojenne zostały zakończone, a cesarz Karol V i papież Klemens VII podziękowali przywódcom Związku Szwabskiego za stłumienie powstania.
- Autor: Łukasz Barański (historyk reformacji), Bunt chłopów; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki”, nr 4/2017, s. 33.

Skutki powstania były dla chłopów dramatyczne. Jego przywódcy zostali straceni w torturach, wiele wsi i miast, które wspierały buntowników zostało spalonych, a obciążenia feudalne tego stanu jeszcze znacznie zwiększone.
- Autor: Łukasz Barański, Bunt chłopów; w: Marcin Luter i reformacja. 500 lat protestantyzmu, „Pomocnik historyczny Polityki”, nr 4/2017, s. 33.